‘Frankensteinova zaručnica’: 90 godina filma koji je nadmašio original

Nastavak slavnog Frankensteina iz 1931. donio je lik koji je, iako se pojavio na ekranu tek nekoliko minuta, postao Kultni lik horora. Kroz 90 godina, Frankensteinova zaručnica ostala je inspiracija za nove adaptacije, feministička čitanja i pop-kulturu.

Prije točno 90 godina, 22. travnja 1935., svjetlo dana ugledao je film Frankensteinova zaručnica (Bride of Frankenstein), nastavak kultnog Frankensteina iz 1931. U režiji Jamesa Whalea, ovaj gotički horor nije samo nadmašio svog prethodnika, već je postao jedno od najvažnijih ostvarenja žanra, ostavljajući neizbrisiv trag u filmskoj povijesti.​

Radnja filma nastavlja se neposredno nakon događaja iz prvog dijela. Doktor Henry Frankenstein (Colin Clive) pokušava odustati od svojih eksperimenata, no pod pritiskom svog mentora, doktora Pretoriusa (Ernest Thesiger), i prijetnji čudovišta (Boris Karloff), pristaje stvoriti žensko biće – nevjestu za čudovište. Elsa Lanchester briljira u dvostrukoj ulozi Mary Shelley i nevjeste, čija pojava, iako kratka, ostavlja snažan dojam.​

Frankensteinova zaručnica često se navodi kao jedan od rijetkih nastavaka koji nadmašuju original. Film je hvaljen zbog svoje režije, glume, scenografije i glazbe. Godine 1998. uvršten je u Nacionalni filmski registar SAD-a zbog svoje kulturne, povijesne i estetske važnosti. Roger Ebert, jedan od najutjecajnijih filmskih kritičara u povijesti američke i svjetske kinematografije, opisao ga je kao “najbolji Frankenstein film”, a “Time” ga je uvrstio među 100 najboljih filmova svih vremena.​

Inspiracija za brojne adaptacije i reinterpretacije

S budžetom od oko 397.000 dolara, film je ostvario zaradu od približno dva milijuna dolara, što je za to vrijeme bio značajan uspjeh. Premijerno prikazan u San Franciscu, film je naišao na pozitivne kritike i oduševljenje publike. Međutim, suočio se i s cenzorskim izazovima zbog svojih tema i prikaza, što je dodatno povećalo njegovu kontroverznost, ali i zanimanje za njega. Ne čudi stoga da je ovaj film ostavio dubok trag u povijesti kinematografije te inspirirao brojne nastavke, adaptacije i reinterpretacije.

Naime, nakon uspjeha originalnog Frankensteina i Frankensteinove zaručnice (1935.), Universal Pictures je producirao niz nastavaka koji su proširili priču o obitelji Frankenstein. Tako je ubrzo objavljen film Frankensteinov sin (Son of Frankenstein, 1939.), redatelja Rowlanda V. Leeja i scenarista Willisa Coopera, dok se u glavnim ulogama pojavljuju Basil Rathbone kao barun Wolf von Frankenstein, Boris Karloff kao čudovište i Bela Lugosi kao Ygor. Bilo je to posljednje Karloffovo pojavljivanje u ulozi čudovišta u originalnoj seriji, ali i posljednji “veliki” filmom u originalnoj seriji, nakon čega su uslijedili nastavci s manjim budžetima. Film je također poslužio kao inspiracija za parodiju Mladi Frankenstein (Young Frankenstein, 1974.), redatelja Mela Brooksa, uz kojeg je scenarij napisao Gene Wilder koji je tumačio naslovnog lika. Taj je scenaristički dvojac nagrađen Oscarom za najbolji adaptirani scenarij.

Nakon ovog, uslijedili su filmovi The Ghost of Frankenstein (1942.), Frankenstein Meets the Wolf Man (1943.) i Frankensteinova kuća (House of Frankenstein, 1944.), koji su proširili repertoar čudovišta.

Što se adaptacija i reinterpretacija tiče, svakako treba spomenuti britansko-američku adaptaciju The Bride (1985.). Naime, u ovoj slobodnoj interpretaciji originalne priče, u režiji Franca Roddama, Sting tumači doktora Frankensteina, dok Jennifer Beals glumi njegovu kreaciju, Evu. U filmu je riječ o odnosa između doktora i Eve u kojem je evidentno odstupanje od horora originala, a dan je naglasak na romantične i dramske aspekte priče.​

Novi(ji) filmovi

Treba svakako spomenuti i biografsku dramu Bogovi i čudovišta (Gods and Monsters, 1998.), adaptaciji biografskog romana “Father of Frankenstein” Christophera Brama. Riječ je zapravo o priči u čijem su fokusu posljednji dani života redatelja Jamesa Whalea, kojeg glumi Ian McKellen. Film uključuje retrospektivne scene iz Frankensteinove zaručnice.  

Spomenimo i horor-komediju Lisa Frankenstein (2024.), redateljski debi Zelde Williams, kćeri glumca Robina Williamsa. Scenarij potpisuje Oscarom nagrađena Diablo Cody, a iako nije ostvario značajan uspjeh, film se ističe estetikom koja kombinira viktorijanske elemente s modom i atmosferom kasnih ’80-ih godina prošlog stoljeća te feminističkim pristupom klasičnoj priči o Frankensteinu.

 A ta priča nije završena, naprotiv! Već ove godine, u studenom, očekuje nas nova adaptacija originalnog filma, odnosno romana engleske spisateljice Mary Shelley. Režija je povjerena meksičkom redatelju Guillermu del Toru, koji potpisuje i scenarij, a u filmu, između ostalih, glume Oscar Isaac, Jacob Elordi, Mia Goth i Christoph Waltz.

U ožujku 2026., očekuje nas pak adaptacija filma Frankensteinova zaručnica i to pod nazivom The Bride! Riječ je o novoj viziji priče redateljice Maggie Gyllenhaal. Radnja filma odvija se ’30-ih godina 20. stoljeća u Chicagu, a ono što je poznato jest da će film biti glazbeni horor s feminističkim pristupom. U glavnim ulogama su Jessie Buckley kao nevjesta i Christian Bale kao čudovište.

Dakle, jasno je da je Frankensteinova zaručnica, kao kombinacija horora, humora i tragedije, uz nezaboravne likove i vizualni stil, bezvremenski klasik koji i nakon 90 godina ne prestaje inspirirati i oduševljavati kreativce i publiku širom svijeta.​

O autoru

Karolina Krikšić Vidas

Pogledaj ostale članke ovog autora